روش علمی چیست : وقتی کسی به ما می‌گوید این حرف، علمی نیست، دقیقاً منظورش چیست؟
اجازه بدهید این سوال را به شکل دیگری بپرسیم: چه زمانی می‌توانیم بگوییم یک حرف علمی است؟
آیا یک حرف برای اینکه علمی باشد حتماً باید در یک ژورنال معتبر علمی منتشر شده باشد؟
آیا هر چه در ژورنال‌های علمی منتشر می‌شود حتماً علمی است؟ یا بالعکس، هر موضوعی که پای آن به ژورنال‌های علمی نرسیده باشد، علمی نیست؟
آیا ما علمی بودن را مترادف درست بودن می‌دانیم؟
یعنی وقتی می‌خواهیم بگوییم این حرف نادرست است، می‌گوییم علمی نیست؟
روش علمی یک رویکرد سیستماتیک است که توسط دانشمندان و محققان برای بررسی پدیده های طبیعی، پیش بینی ها و به دست آوردن درک عمیق تر از جهان استفاده می شود. این شامل یک سری مراحل طراحی شده برای اطمینان از عینیت، دقت و تکرارپذیری در فرآیند کسب دانش است. روش علمی معمولاً شامل اجزای کلیدی زیر است:
مشاهده:
این فرآیند با مشاهده دقیق یک پدیده یا یک مشکل در جهان طبیعی آغاز می شود. این مشاهده کنجکاوی را بر می انگیزد و منجر به طرح سوالات می شود.
فرمول سوال:
محققان بر اساس مشاهدات خود سؤالات واضح و قابل آزمونی را تدوین می کنند. این سؤالات مشخص و به خوبی تعریف شده اند و هدفشان حل مشکل یا کنجکاوی شناسایی شده است.
تشکیل فرضیه:
فرضیه یک توضیح یا پیش بینی آزمایشی است که می تواند از طریق آزمایش و مشاهده آزمایش شود. این اغلب یک حدس آموزشی مبتنی بر دانش یا نظریه های موجود است.
پیش بینی:
این فرضیه منجر به پیش بینی هایی در مورد آنچه در شرایط خاص در صورت صحت فرضیه اتفاق می افتد، می شود. این پیش‌بینی‌ها اغلب به‌عنوان گزاره‌های «اگر-پس» تنظیم می‌شوند.
آزمایش و جمع آوری داده ها:
محققان آزمایش هایی را برای آزمایش فرضیه های خود طراحی می کنند. آزمایش‌ها شامل دستکاری متغیرها و اندازه‌گیری نتایج برای جمع‌آوری داده‌ها است. داده ها باید به طور سیستماتیک و دقیق جمع آوری شوند.
تحلیل و بررسی:
داده‌های جمع‌آوری‌شده در طول آزمایش با استفاده از روش‌های آماری و تحلیلی برای تعیین اینکه آیا نتایج فرضیه را تأیید یا رد می‌کنند، تجزیه و تحلیل می‌شوند.
نتیجه:
بر اساس تجزیه و تحلیل داده ها، محققین در مورد اعتبار فرضیه خود نتیجه گیری می کنند. آنها ارزیابی می کنند که آیا شواهد از پیش بینی های انجام شده پشتیبانی می کنند یا خیر.
ارتباط:
نتایج و نتیجه‌گیری‌های پژوهش از طریق مقالات پژوهشی، ارائه‌ها و سایر اشکال انتشار به اطلاع جامعه علمی و عموم می‌رسد. این به دیگران اجازه می‌دهد تا یافته‌ها را مرور کنند، تکرار کنند و بر اساس آنها کار کنند.
تکرار و اصلاح:
روش علمی تکراری است. اگر نتایج این فرضیه را تأیید نکند، محققان ممکن است فرضیه‌های خود را اصلاح کنند و آزمایش‌های بیشتری را برای به دست آوردن درک عمیق‌تری از پدیده انجام دهند.
توسعه تئوری:
با گذشت زمان، آزمایش‌ها و مشاهدات مکرر، همراه با اجماع در جامعه علمی، می‌تواند منجر به توسعه نظریه‌هایی شود که تبیین جامعی از پدیده‌های طبیعی بر اساس شواهد قابل‌توجه هستند.
روش علمی با رویکرد سیستماتیک و عینی، تکیه بر شواهد تجربی و گشودگی به نقد و تجدید نظر مشخص می شود. نقش مهمی در پیشرفت دانش بشری، شکل‌دهی به نوآوری‌های تکنولوژیکی، و ارائه راهی قابل اعتماد برای درک و توضیح جهان طبیعی دارد.
از آغاز تاریخ بشر، انسان در صدد پی بردن به قاعده و نظم موجود در پدیده ها و رویدادهای جهان اطراف خود بوده است. بدین جهت به کشف قوانین، اصول و نظریه های حاکم بر پدیده ها نایل آمده است. اما باید توجه داشت که این قوانین و اصول تحت شرایط خاصی اعتبار دارد. این شرایط زیر بنای صحت آن ها را تشکیل می دهد.
پدیده ها امری منطقی است که علم بر پایه ی آن بنا شده است. به عبارت دیگر در استفاده از روش علمی برای پیش بینی وقوع پدیده ها در جهان پیش فرض آن است که این پدیده ها اتفاقی، دمدمی و بی نظم نبوده و قابل پیش بینی است. زیرا در غیر این صورت انجام پژوهش علمی غیر ممکن می بود. روش علمی چیست
تحقیق علمی که همان کاربرد روش علمی است در جستجوی شرایطی است که تحت آن ها پدیده خاصی رخ می دهد و مشخص کردن شرایط دیگری است که تحت آن ها این پدیده رخ نمی دهد. به عبارت دیگر قضیه اصلی روش علمی آن است که تحت چه شرایطی خاصی پدیده رخ می دهد. بنابراین چنانچه آن شرایط را به وجود آوریم آن پدیده رخ خواهد داد. برخی اوقات ممکن است که شرایط خاص به وجود آمده باشد اما پدیده ی مورد نظر رخ ندهد. پی بردن به این گونه حالت ها، موارد استثنایی، اگرها و اماهایی است که در یک موقعیت ممکن است وجود داشته باشد. از این رو هدف تحقیق آن است که شرایط استثنائی را جدا کرده و به حالت های کلی بپردازد.
شک نیست که پی بردن به قاعده و نظم میان پدیده ها و رویدادها در علوم فیزیکی و زیستی در مقایسه با علوم انسانی و اجتماعی )از جمله علوم رفتاری( با سهولت بیشتری انجام می شود. زیرا موضوع اصلی در علوم انسانی و اجتماعی، انسان است . به رغم پندارهای گوناگون درباره ی جبر و اختیار انسان، می توان انسان را درباره ی انجام امور صاحب اختیار قلمداد کرد. اما این بدان معنی نیست که هیچ گونه قاعده ای نمی تواند بر رفتار انسان حاکم باشد. زیرا در غیر این صورت باید چنین پنداشت که رفتار آدمی غیر قابل توصیف، پیش بینی و غیر قابل کنترل است. این گفته ای است که حتی برای یک فرد عامی نیز قابل پذیرش نمی باشد (برگرفته از کتاب روش های تحقیق در علوم رفتاری). روش علمی چیست
این تصویر مراحل موجود در روش علمی را نشان می‌دهد. ممکن است فرضیه تأیید شود اما نتایج آزمون‌ها از استحکام کافی برخوردار نباشند در آنصورت می‌توان پیش‌بینی‌های بیشتری را آزمایش کرد تا در صورت درستی آنها فرضیه تقویت شود.
روش علمی یا به عبارت دقیقتر روش اثبات تجربی یک پدیده به گستره‌ای از روش‌ها اشاره دارد که برای بررسی پدیده‌ها، دست یافتن به دانش نوین، یا بازسازی و درهم آمیزی دانش‌های پیشین به‌کار می‌رود. یک روش پژوهشی برای اینکه علمی به‌شمار آید باید بر پایه داده‌های مشاهده‌پذیر، تجربی و اندازه‌گیری شونده ساخته شده‌باشد و از یک رشته بنیادهای روشن استدلالی پیروی کند. به دیگرسخن، در روش دانشورانه، داده‌ها از راه مشاهده و آزمایش گردآوری می‌شوند، و پس از آن تدوین(فرمول‌بندی) شده و با فرضیه‌های موجود سنجیده می‌شوند. با اینکه رویه‌ها در شاخه‌های گوناگون بررسی دانشوارانه ناهمسانی‌هایی دارند ولی شناسه‌های ویژه‌ای وجود دارند که روش دانشوارانه را از روش‌های دیگر دانش جدا می‌کنند. پژوهشگران علمی، برای آشکارنمایی یک پدیده انگاره‌هایی را پیش کشیده و سپس پژوهش‌های تجربی را برای آزمودن این انگاره‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند.
ماهیت روش علمی
محتویات
سؤال ساخته شده ممکن است به توضیح مشاهدات خاصی اشاره کند. برای مثال در سؤال “آیا آسمان آبی است؟” هرچند می‌تواند دارای پاسخ باز باشد. یا در سؤال “چگونه می‌توانم دارویی خاص را برای درمان بیماری خاصی بسازم؟” که در این مرحله غالباً درگیری پیدا کردن و ارزیابی کردن بر اساس آزمایشات گذشته، مشاهدات علمی شخصی و/ یا ادعاها همراه با پیگیری کردن کار دیگر دانشمندان، می‌شویم. اگر پاسخ را بدانیم، می‌تواند سؤال دیگری که بر شواهد تأکید داشته باشد، مطرح شود. هنگام استفاده از روش علمی برای تحقیق، تعیین کردن یک سؤال خوب می‌تواند بسیار دشوار باشد و بر نتایج تحقیقات تأثیر گذار باشد.[۱]
فرضیه حدسی است که بر اساس علم؛ زمانی که در حال طرح سؤال هستیم، به‌وجود می‌آید، که می‌تواند برای هر رفتار ارائه شده توضیحی بدهد. فرضیه ممکن است بسیار علمی باشد. برای مثال گونه‌های ناشناخته‌ای که در ژرفای ناشناخته اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند. یک فرضیه آماری یک حدس در مورد یک جمعیت آماری داده شده‌است. به عنوان مثال، جمعیت، ممکن است افرادی که به یک بیماری خاص مبتلا هستند، باشد و حدس: یک داروی جدید بیماری برخی از این افراد را درمان خواهد کرد. معمولاً شرایط با فرضیات آماری، مرتبط با فرضیه بلااثر و فرضیه‌های جایگزین است. فرضیه بلااثر، حدسی است که بنا به فرضیات آماری اشتباه است.
برای مثال اینکه داروی جدید بی تأثیر بوده و بیماران بهبود یافته با فاکتور شانس بهبود یافته‌اند. محققان معمولاً می‌خواهند ثابت کنند که فرضیه بلااثر درست نمی‌باشد. فرضیه جایگزین نتیجه‌ای است که آن را می‌خواهیم، که در این مثال دارو بهتر از شانس است. نتیجه‌گیری نهایی: فرضیه علمی بایستی فریبکارانه فرض شود، این به این معناست که نتیجه احتمالی یک آزمایش را که با پیش‌بینی‌های حاصل از فرضیه سازگار است را می‌توان شناسایی کرد؛ در غیر این صورت، نمی‌توان آن را به‌طور معناداری مورد آزمایش قرار داد. روش علمی چیست
این مرحله شامل تعیین عواقب منطقی فرایض می گردد. پس از آن یک یا چند پیش بینی برای آزمایشات بیشتر انتخاب می گردد. به نظر نمی رسد که یک پیش بینی فقط تصادفا درست از آب در بیاید، و اگرپیش بینی صورت پذیرد بیشتر قانع کننده می شود؛ همچنین اگر پاسخی برای پیش بینی ها موجود نباشد، در دست داشتن شواهد قوی تر خواهد بود بر اثر درک طرفداری.
( به قسمت تضاد در گذشته مراجعه شود.) به طور مطلوب، پیش بینی بایستی فرضیه را از گزینه های احتمالی تشخیص دهد؛ اگر دو فرضیه دارای پیش بینی مشابهی باشند، شواهد پیش بینی درست نمی باشد، شواهد پیش بینی منحصر بفرد بوده و برای یک یا دو مورد دیگر نمی باشد. (این اظهارات در مورد قدرت نسبی شواهد می تواند از نظر ریاضی با استفاده از قضیه بایس صورت گیرد .
این مرحله، تحقیق درباره امکان محقق شدن فرضیه پیش بینی شده در دنیای واقعی می باشد. دانشمندان (و دیگر افراد) با انجام آزمایشات فرضیه ها را آزمایش می کنند. هدف از یک آزمایش تعیین اینکه آیا مشاهدات دنیای واقعی با پیش بینی های حاصل از یک فرضیه مطابق است یا خیر، می باشد. اگر آنها مطابقت داشته باشند، اطمینان به این فرضیه افزایش می یابد؛ در غیر این صورت، اطمینان به آن کاهش می یابد.
روند کلی شامل ساختن حدس ها (فرضیه ها)، پیش بینی کردن از آنها به عنوان عواقب منطقی است و سپس انجام آزمایش ها براساس پیش بینی های صورت گرفته برای تعیین اینکه آیا حدس اولیه درست بوده است یا خیر.
منابع
· Gauch 2003, p. 3
· · Schuster and Powers (2005), Translational and Experimental Clinical Research, Ch. 1. Link. This chapter also discusses the different types of research questions and how they are produced.
· · This phrasing is attributed to Marshall Nirenberg.
· Note: for a discussion of multiple hypotheses, see Bayesian inference#Informal
Wikipedia contributors، «Scientific method،» Wikipedia, The Free Encyclopedia، (accessed December 3, 2009).
. نیوری و فیلییس 1