تحلیل محتوا چیست؟

تحلیل محتوا

تحلیل محتوا تکنیک تحلیل و آنالیز محتوا و متون به شمار می رود که تلاش می‎کند تا با استفاده از روش آنالیز، داده‌هایی را در مورد متن استخراج نماید. یکی از نظریه پردازان تحلیل محتوا، هولستی است که تحلیل محتوا را هنری برای یافتن نتایج پژوهش از طریق روش های عینی و منتظم، با حفظ ویژگی‎ها‎ی شخصی پیام‎ها‎ می‎داند. در واقع، تحلیل محتوا یک روش پژوهشی است که نتایجی معتبر و قابل تکرار را از داده‌ها و متون استخراج می‎کند و یک رویه نظام مند که به واسطه آن مشخصات خاص پیام به طور واضح و دقیق بیان می‎گردد.

تحلیل محتوا یک روش تحقیقی است که برای تجزیه و تحلیل و تفسیر سیستماتیک محتوای اشکال مختلف ارتباط مانند مطالب نوشتاری، دیداری یا صوتی استفاده می شود. این شامل بررسی ویژگی ها، مضامین، الگوها و معانی موجود در محتوا برای به دست آوردن بینش یا نتیجه گیری معنادار است. تحلیل محتوا معمولاً در زمینه هایی مانند ارتباطات، مطالعات رسانه ای، جامعه شناسی، روانشناسی، بازاریابی و غیره استفاده می شود.

فرآیند تحلیل محتوا به طور کلی شامل مراحل زیر است:

انتخاب محتوا: محققان متون، رسانه ها یا اسناد خاصی را برای تجزیه و تحلیل انتخاب می کنند. این می تواند شامل مقالات، کتاب ها، وب سایت ها، تبلیغات، پست های رسانه های اجتماعی، فیلم ها، مصاحبه ها و موارد دیگر باشد.

تعریف واحدهای تجزیه و تحلیل: محققین واحدهای تحلیل را تعریف می کنند که عناصر خاصی در محتوایی هستند که مورد بررسی قرار می گیرند. اینها می توانند کلمات، عبارات، جملات، پاراگراف ها، تم ها، تصاویر یا هر واحد معنی دار دیگری باشند.

توسعه مقوله های کدگذاری: محققان مجموعه ای از مقوله ها یا معیارهای کدگذاری را بر اساس اهداف تحقیق ایجاد می کنند. این دسته‌ها به دسته‌بندی و برچسب‌گذاری محتوا بر اساس ویژگی‌های خاص، مضامین یا ویژگی‌های مورد علاقه کمک می‌کنند.

کدگذاری: فرآیند واقعی کدگذاری شامل بررسی سیستماتیک و طبقه بندی محتوا بر اساس دسته بندی های کدگذاری تعیین شده است. محققان با توجه به معیارهای از پیش تعریف شده، کدهایی را به هر واحد تحلیل اختصاص می دهند.

تجزیه و تحلیل داده ها: محققان پس از کدگذاری محتوا، داده های کدگذاری شده را برای شناسایی الگوها، مضامین، فرکانس ها و روابط تجزیه و تحلیل می کنند. این تجزیه و تحلیل می تواند شامل استفاده از ابزارهای نرم افزاری برای کمک به مدیریت و تجزیه و تحلیل حجم زیادی از داده ها باشد.

تفسیر: محققان الگوها و مضامین شناسایی شده در مرحله تحلیل را تفسیر می کنند. آن‌ها بینش‌هایی ایجاد می‌کنند، ارتباط برقرار می‌کنند و به طور بالقوه بر اساس ویژگی‌های محتوا نتیجه‌گیری می‌کنند.

اعتبار و پایایی: برای اطمینان از اعتبار و پایایی تجزیه و تحلیل، محققان اغلب از بررسی های قابلیت اطمینان رمزگذار بین رمزگذار استفاده می کنند، که در آن چندین کدگذار به طور مستقل زیرمجموعه ای از محتوا را تجزیه و تحلیل می کنند و نتایج آنها را برای ثبات مقایسه می کنند.

تحلیل محتوا می تواند هم کیفی و هم کمی باشد. تحلیل محتوای کیفی بر درک معانی، مضامین و تفاسیر اساسی درون محتوا متمرکز است. تحلیل محتوای کمی شامل شمارش و کمی کردن عناصر خاص، مانند فراوانی کلمات یا مضامین خاص، برای نتیجه‌گیری آماری است.

کاربردهای تحلیل محتوا گسترده و متنوع است. محققان ممکن است از تحلیل محتوا برای مطالعه بازنمایی رسانه‌ها، تجزیه و تحلیل مکالمات رسانه‌های اجتماعی، بررسی الگوهای سخنرانی‌های سیاسی، ارزیابی اثربخشی کمپین‌های تبلیغاتی، تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی از مصاحبه‌ها و موارد دیگر استفاده کنند. این ابزار ارزشمندی برای درک ویژگی ها و روندهای محتوای متنی، بصری یا صوتی به شیوه ای منظم و دقیق است.

روش‎ها‎ی تحلیل محتوا

– بیان کردن مطالب به صورت عینی و منتظم

– بیان محتوا با پشتوانه نظری

– توصیف ویژگی‎ها‎ی آشکار پیام

– رمزگذاری ویژگی‎ها‎ی مشخص پیام

– استخراج معانی پنهان و مستتر

– عدم دخالت تعصبات و ذهنیات تحلیل‎گر در تحلیل محتوای سایت

– استفاده از فرضیه و سوال برای تبیین رابطه معنایی متغیرها

مراحل تحلیل محتوا

– ابتدا باید موضوع مورد مطالعه مشخص و معین شود.

– در گام دوم، باید چهارچوب نظری پژوهش شکل بگیرد؛ متغیرهای مستقل و وابسته تفکیک داده شوند، فرضیه در نظر گرفته شود و سپس با استفاده از روش‎ها‎ی منطقی برای متغیرها اهدافی تعیین گردند.

– در این مرحله معیاری برای اندازه گیری متغیرها در نظر گرفته شود، به عنوان مثال، تهیه فهرستی از واژگان کلیدی به قصد شمارش آن ها می تواند به اندازه گیری نقش متغیرها کمک کند.

– تهیه و تنظیم ابزار جمع آوری اطلاعات با توجه به موضوعی که قرار است پژوهش در آن حوزه صورت گیرد.

– جمع آوری اطلاعات مربوط به طرح پژوهش که این امر با در نظر گرفتن زمان و مکانی که قرار است عملیات در آن انجام گیرد، کامل می‎شود.

– مطالب و متون باید طبقه بندی شوند این کار به منظور سهولت درک برای خوانندگان انجام می شود.

– در پایان کار باید مطالب آنالیز و تجزیه شوند که یا فرضیه اصلی را رد و یا آن را اثبات می‎کند.

کاربردهای تحلیل محتوا

– توصیف درست خصوصیات پیام های دشوار که در متون درسی، سخنرانی‌ها، روزنامه‌ها و مجلات به کار برده می‎شوند.

– فهم اهداف فرستنده پیام یا همان نویسنده متن و دلایل ارسال آن؛ به عنوان مثال، با تجزیه و تحلیل محتوای پیام رهبر یک حزب سیاسی به مخاطبان خود، می‌توان به راحتی اهداف آن را بدست آورد.

– شناخت میزان تاثیر پیام بر روی مخاطبان؛ به عبارت دیگر، افرادی که پیام برای آن‌ها ارسال می‌شود، مورد مطالعه قرار می‌گیرند تا میزان تاثیر پیام بر آنها اندازه گیری شود و اثر مثبت و یا منفی آن بدست آید. این امر به منظور اصلاحات پیام صورت می‎گیرد.

– شناخت اثر و دست نوشته نویسنده مورد پژوهش قرار می‎گیرد. برای نمونه، افراد با توجه به ویژگی‌های شخصیتی از واژگانی خاص در نوشتار خود سود می‌جویند. فراوانی واژه‌ها و نحوه ترکیب آنها در میان افراد متفاوت می‌باشد. مثلاً در سیاست برای پی بردن به تیپ شخصیتی افراد از تحلیل پیام‎ها‎ی آنها استفاده می‎شود. در پیام‎ها‎یی که واژه‎ها‎ی چون نظامیگری، میلیتاریسم، جنگ و خشونت بیشتر استفاده شود، فرد در ردیف افراد محافظه کار و جنگ طلب قرار می‎گیرد.

– پاسخ به برخی از پرسش‎ها‎ی پژوهشگران که پاسخی برای آن پیدا نمی‎کنند.

– مطالعه جنبه‌هایی از فرهنگ و تغییرات فرهنگی؛ مثلاً، می‌توان اشعار، ادبیات و هنر یک فرهنگ را در زمان خاصی مورد تجزیه و تحلیل قـرار داد تا ارزش‌های موجـود در آن عصـر بدست آورد.

– دستیابی به خصوصیات و ویژگی‌های اجتماعی زمانی خاص و جریان‌های عمیق و پنهان اجتماعی دوره ای که نویسنده در آن می‌زیسته؛ زیرا بیشتر نویسندگان فرزند زمان خود محسوب می‎شوند و در آثار خود به انعکاس مسائل و امور روز می‎پردازند.

– پی بردن به بیماری، خصوصیت رفتاری و یا ذهنی نویسنده که از این طریق می توان منطقی یا غیر منطقی بودن پیام را مشخص کرد.

ویژگی‎ها‎ و مزایای تحلیل محتوا

– ارزیابی متون غیرقابل فهم

– پیام رسانی به شیوه ای ساده

– عینی بودن

– قاعده مند بودن

– تمرکز بر محتوای آشکار

– استفاده از اسلوب‎ها‎ی علمی

– امکان جمع آوری اطلاعات از افراد غیر قابل دسترس

– پی بردن به دوره‎ها‎ی زمانی مختلف و آشنایی با شیوه‎ها‎ی مختلف زندگی

– نسبت به روش های دیگر پژوهش، به لحاظ زمانی و هزینه، مقرون به صرفه می‌باشد.

– دسترسی به همه بخش‎های متن، به ویژه در زمانی که پژوهش دچار خلل می شود و نیاز به اصلاحات دوباره دارد.

مقالعه ای که در بالا آن را مطالعه فرمودید مربوط به بحث تحلیل محتوا است ،که تیم تحلیلی یونی تحلیل آن را برای شما عزیزان و پژوهشگران گرد آوری کرده است.