موضوع نوشته : پایایی ابزار سنجش
پایایی به چه معناست؟
وقتی گفته می شود ابزار گردآوری داده ها باید ویژگی پایایی یا (Reliability) را داشته باشند بدین معناست که اگر در چند زمان مختلف در یک جمعیت از آن استفاده کنیم در نتیجه به دست آمده اختلاف چندانی مشاهده نمی کنیم.
بسیار مهم است که بدانیم ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به ما می دهند. برای اندازه گیری پایایی از شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده می شود.
دامنه ضریب پایایی از صفر تا +۱ است به این معنا که اگر ضریب صفر باشد عدم پایایی و اگر این ضریب یک باشد پایایی کامل را نشان می دهد. هرچند پایایی کامل به ندرت دیده می شود و اغلب در صورت مشاهده، به نتایج حاصل شک می کنند.
پایایی، در زمینه ارزیابی ها و اندازه گیری های روانشناختی، به ثبات، ثبات و قابل اعتماد بودن نتایج به دست آمده از یک آزمون یا ابزار اندازه گیری اشاره دارد. این نشان می دهد که یک آزمایش تا چه حد نتایج ثابت و قابل تکراری را هنگامی که چندین بار برای یک فرد یا گروه در شرایط مشابه انجام می شود، ایجاد می کند. قابلیت اطمینان یک جنبه حیاتی از هر روش اندازه گیری است، زیرا به طور مستقیم بر صحت و اعتبار استنتاج های به دست آمده از نمرات آزمون تأثیر می گذارد.
انواع مختلفی از قابلیت اطمینان وجود دارد که معمولاً در روانشناسی و اندازه گیری مورد بحث قرار می گیرند:
قابلیت اطمینان تست-آزمون مجدد: این نوع پایایی ثبات نمرات به دست آمده از افراد مشابه را هنگامی که در دو یا چند نوبت جداگانه مورد آزمایش قرار می گیرند، ارزیابی می کند. این معیاری برای ثبات در طول زمان است. پایایی بالای آزمون مجدد نشان می دهد که نمرات در طول زمان سازگار و قابل تکرار هستند.
قابلیت اطمینان فرم های موازی: همچنین به عنوان پایایی فرم های معادل شناخته می شود، این نوع پایایی ثبات نمرات به دست آمده از نسخه های مختلف آزمون مشابه را که برای اندازه گیری ساختار یکسان طراحی شده اند، ارزیابی می کند. این کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که اشکال مختلف آزمایش نتایج مشابهی دارند.
پایایی سازگاری داخلی: این نوع قابلیت اطمینان، ثبات نمرات را در بین آیتم ها در یک آزمون واحد ارزیابی می کند. معمولاً با استفاده از تکنیک‌هایی مانند آلفای کرونباخ اندازه‌گیری می‌شود که میزان همبستگی آیتم‌های درون آزمون را با یکدیگر کمیت می‌دهد. سازگاری درونی بالا نشان می دهد که موارد موجود در آزمون ساختار زیربنایی یکسانی را اندازه گیری می کنند.
قابلیت اطمینان بین ارزیابی کننده: همچنین به عنوان پایایی بین مشاهده گر نیز شناخته می شود، این نوع از قابلیت اطمینان، سازگاری امتیازهای به دست آمده را هنگامی که ارزیاب ها یا ناظران مختلف رفتار یا پدیده یکسانی را ارزیابی می کنند، ارزیابی می کند. برای ارزیابی‌هایی که شامل قضاوت ذهنی می‌شوند، مانند ارزیابی‌های مشاهده‌ای یا امتیازدهی به پاسخ‌های باز، بسیار مهم است.
قابلیت اطمینان تقسیم نیمه: این شامل تقسیم یک آزمون به دو نیمه و ارزیابی ثبات نمرات به دست آمده از هر نیمه است. تخمینی از سازگاری داخلی ارائه می دهد و اغلب در آزمایش هایی با تعداد زیادی آیتم استفاده می شود.
پایایی ضروری است زیرا یک آزمون یا ابزار اندازه گیری باید نتایج ثابتی تولید کند تا معتبر تلقی شود. اگر اندازه گیری قابل اعتماد نباشد، تفسیر تغییرات در نمرات یا پیش بینی دقیق بر اساس آن امتیازات دشوار می شود. محققان و متخصصان اغلب ضرایب قابلیت اطمینان را برای نشان دادن ثبات اندازه گیری های خود گزارش می دهند.
با این حال، توجه به این نکته مهم است که دستیابی به قابلیت اطمینان کامل همیشه امکان پذیر نیست و ممکن است منابع خطا وجود داشته باشد که بر ثبات اندازه گیری تأثیر بگذارد. توسعه دقیق آزمون، استانداردسازی، و رویه‌های اجرایی مناسب کلیدی برای به حداکثر رساندن قابلیت اطمینان هستند.
در این روش برای سنجش پایایی، سوالات آزمون در دو نوبت و تحت شرایط مشابه به یک گروه واحد داده می شود و نمرات حاصل با هم مقایسه می شوند.
در نهایت ضریب همبستگی بین نمرات حاصل از اجرای دو آزمون برآورده شده تا چگونگی شباهت امتیازات مشخص شود و بعنوان ضریب پایایی به کار رود. روش آزمون- باز آزمون فرض می کند که متغیرها یا مفاهیم مورد اندازه گیری و همچنین خصوصیات آزمون شوندگان در طول دوره تغییر نخواهند کرد.
در این روش، دو فرم جداگانه در مورد یک موضوع به یک گروه مشابه داده می شود که هر فرم شامل تعدادی از سوالات آزمون است.
به عبارتی، دو آزمون معادل در مورد یک مفهوم یا متغیر به خصوص تهیه شده و در فاصله کوتاهی به یک گروه واحد داده می شود. ضریب همبستگی بین نمرات حاصل از این دو فرم برابر با پایایی فرم های متعادل است.
در این روش یک آزمون به دو نیمه تقسیم شده و رابطه همبستگی بین دو نیمه آزمون سنجیده می شود.
این آزمون معمولا برای متغیرهای دو حالتی که کد صفر به پاسخ های غلط و کد یک به پاسخ های صحیح داده می شود به کار می رود. در این روش، محتوا و سختی سوالات باید با هم مشابه باشند و از آنجا که تعداد سوالات ابزار به دو قسمت تقسیم شده است می بایست روش ضریب همبستگی به کار رود.
این روش شامل دو آزمون است که آزمون های همگنی ( ثبات بین سوالات) هستند که نسبت پاسخ های صحیح به غلط را در هر سوال یا آزمون مد نظر قرار می دهند و برای آزمون هایی که پاسخ آن ها به شکل صحیح یا غلط بیان می شود مفید است.
کرونباخ در سال ۱۹۵۱ در دانشگاه استنفورد روش آماری ضریب آلفا را برای حل مشکل تعیین پایایی آزمون های چند سوالی ابداع کرد.
روش پایایی آلفای کرونباخ معمول ترین ضریب پایایی ثبات داخلی است که در بیشتر مطالعات از آن استفاده می شود و معرف میزان تناسب گروهی از آیتم هایی است که یک سازه را می سنجند.
این روش یکی از روش های سنجش پایایی است که فقط به انجام یک بار آزمون نیاز دارد تا برآوردی از پایایی آزمون را فراهم کند. در کل، ضریب پایایی آلفای کرونباخ زمانی مفید است که سوالات به صورت صحیح-غلط طرح نشده باشند و جهت سنجش ثبات درونی سوالات به کار می رود.
نرم افزار spss از جمله نرم افزارهای تحلیل آماری است که برای تعیین پایایی با یکی از روش های فوق (اغلب روش آلفای کرونباخ) مورد استفاده قرار می گیرد.
ابتدا باید داده های پرسشنامه را وارد کنید و سپس از منوی Analyze گزینه ی Scall را انتخاب کنید.
سپس گزینه Reliability Analysis را انتخاب کنید که با انتخاب آن یک پنجره با عنوان Reliability Analysis باز می شود.
متغیرها را از پنجره اول به پنجره دوم (items) انتقال دهید. در قسمت Model روش سنجی پایایی مورد نظرتان را (مثلا آلفای کرونباخ یا دو نیمه کردن و روشهای دیگر) را انتخاب کنید سپس روی OK کلیک کرده و نتایج ضریب پایایی پرسشنامه را در خروجی مشاهده کنید.
پژوهشگران عزیز اگر مایل به دریافت پکیج روایی و پایایی در spss هستید کلیک کنید .
مقالعه ای که در بالا آن را مطالعه فرمودید مربوط به بحث پایایی ابزار سنجش است ،که تیم تحلیلی یونی تحلیل آن را برای شما عزیزان و پژوهشگران گرد آوری کرده است.