انواع روش های پژوهش

تحقیق و پژوهش (research)

انواع روش های پژوهش : تحقیق و پژوهش فرآیندی برنامه ریزی شده و نظام مند است که برای پی بردن به مسائل ناشناخته و یا فهم عمیق مسایل ، انجام می گیرد.تمایل ذاتی انسان به کشف واقعیت ها باعث شده است تا تحقیق و پژوهش پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته باشد و انواع روش های انجام تحقیق نیز توسط بشر پدیدار گردد.

انسان در تمامی مراحل زندگی ،بخصوص تحقیق و پژوهش ،برای رسیدن به هدف های خود روش های مختلفی را آزمایش می کند و از بین آنها ،بهترین و موثرترین روش برای رسیدن به هدف را انتخاب می کند.

روش‌های تحقیق تکنیک‌ها و رویکردهایی هستند که برای جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها به منظور پاسخ به سؤالات تحقیق یا پرداختن به اهداف تحقیق استفاده می‌شوند. انواع مختلفی از روش های تحقیق وجود دارد که هر کدام برای اهداف و زمینه های مختلف تحقیق مناسب هستند. در اینجا برخی از انواع متداول روش های تحقیق آورده شده است:

تحقیق کمی:

شامل جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده های عددی برای تعیین کمیت روابط، الگوها و روندها است.
اغلب از نظرسنجی، آزمایش و تجزیه و تحلیل آماری استفاده می کند.
هدف تعمیم یافته ها به جمعیت بزرگتر است.

تحقیق کیفی:

بر درک و تفسیر پدیده های پیچیده از طریق داده های غیر عددی تمرکز می کند.
از روش هایی مانند مصاحبه، مشاهده و تحلیل محتوا استفاده می کند.
هدف آن بررسی دیدگاه ها، رفتارها و تجربیات است.

تحقیق ترکیبی:

هر دو روش کمی و کیفی را ترکیب می کند تا درک جامعی از موضوع تحقیق ارائه دهد.

به محققان این امکان را می دهد که یافته ها را مثلث کنند و به سؤالات تحقیق از زوایای مختلف بپردازند.

تحقیقات تجربی:

شامل دستکاری متغیرهای مستقل برای مشاهده اثرات آنها بر متغیرهای وابسته است.
هدف ایجاد روابط علت و معلولی است.
تخصیص تصادفی و گروه های کنترل اجزای کلیدی هستند.

تحقیقات غیر تجربی:

شامل دستکاری متغیرها نمی شود.
مطالعات مشاهده ای، مطالعات موردی و پیمایش روش های غیر تجربی رایج هستند.

تحقیق توصیفی:

بر توصیف ویژگی ها، رفتارها و پدیده ها بدون تغییر یا مداخله تمرکز می کند.
اغلب در تحقیقات اکتشافی و مقدماتی استفاده می شود.

تحقیقات اکتشافی:

به دنبال به دست آوردن بینش در مورد یک مسئله تحقیق و ایجاد فرضیه است.
زمانی مفید است که موضوع به خوبی تعریف یا درک نشده باشد.

تحقیق همبستگی:

رابطه بین دو یا چند متغیر را بررسی می کند.
علیت را ایجاد نمی کند. فقط انجمن ها را شناسایی می کند.

تحقیق طولی:

شامل مطالعه شرکت کنندگان در یک دوره طولانی برای مشاهده تغییرات یا روندها در طول زمان است.

تحقیق مقطعی:

شامل جمع آوری داده ها از نمونه ای از شرکت کنندگان در یک نقطه زمانی واحد است.
اغلب برای تجزیه و تحلیل وضعیت فعلی یک جمعیت استفاده می شود.

تحقیق موردی:

تحلیل عمیق یک فرد، گروه، سازمان یا رویداد.
بینش دقیقی را در مورد زمینه ها و پدیده های خاص ارائه می دهد.

تحقیق عملی:

شامل همکاری بین محققان و شرکت کنندگان برای رسیدگی به مشکلات دنیای واقعی و اعمال تغییرات مثبت است.

تحقیق قوم نگاری:

شامل غوطه ور شدن محققان در فرهنگ یا زمینه مورد مطالعه برای به دست آوردن بینش عمیق در مورد رفتارها و عملکردهای اجتماعی است.

تحقیق پیمایشی:

از پرسشنامه های ساختاریافته برای جمع آوری داده ها از جامعه نمونه استفاده می کند.
پاسخ های استانداردی را برای تجزیه و تحلیل آماری ارائه می دهد.

تحلیل محتوا:

متن، تصاویر یا محتوای رسانه را برای شناسایی مضامین، الگوها و معانی تجزیه و تحلیل می کند.

تجزیه و تحلیل داده های ثانویه:

شامل استفاده از داده های موجود جمع آوری شده توسط سایر محققان یا سازمان ها برای یک هدف تحقیقاتی جدید است.

اینها تنها چند نمونه از روشهای تحقیقاتی فراوان موجود است. انتخاب روش به سوال تحقیق، اهداف، منابع موجود و ماهیت داده های جمع آوری شده بستگی دارد. اغلب، محققان ممکن است از ترکیبی از روش ها برای به دست آوردن درک جامع تری از موضوع تحقیق استفاده کنند.

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

روش تحقیق(Methodology) ( انواع روش های پژوهش)

روش تحقیق به شیوه ی جستجو و چگونگی دستیابی به هدف تحقیق یا راه حل یک مساله گفته می شود.به عبارت دیگر روش شناسی تحقیق(Methodology )عبارت است از فرآیند دستیابی به دانش از طریق جمع اوری داده ها و تبدیل انها به یافته ها.

ملاک تقسیم بندی تحقیق ها بر دو نوع است:

بر اساس هدف

بر اساس نیاز داشتن به فرضیه

انواع پژوهش بر اساس هدف

بنیادی

کاربردی

تحقیق و توسعه

انواع پژوهش بر اساس نیاز داشتن به فرضیه

اکتشافی

توصیفی

آزمایشی

انواع روش های پژوهش

تحقیق بنیادی (Basic Research)

در این نوع تحقیق ،نویسنده و محقق نظریه های موجود در زمینه ی خاص را بررسی کرده و رابطه ی بین پدیده ها را بیان می کند .هدف اصلی این تحقیق ،کشف قوانین و اصول علمی و توسعه ی مجموعه دانش موجود است و به کاربرد عملی یافته توجهی ندارد .

از جمله ویژگی های بارز تحقیق بنیادی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ثبت و نگهداری نتایج به صورت کلی و کامل

آزمون نظریه ها

نیازمند زمان طولانی

نیازمند هزینه ی بالا

انجام تحقیق توسط مراکز علمی و دانشگاهی

در انجام تحقیقات بنیادی از دو روش تحلیل تجربی و نظری استفاده می گردد.

در روش تجربی ،داده ها از طریق آزمایش ،مشاهده و … جمع اوری می گردد اما در روش نظری اطلاعات اولیه ی تحقیق به روش کتابخانه ای گرداوری می گردد.

تحقیق کاربردی (Applied Research)

تحقیق کاربردی با هدف توسعه ی دانش کاربردی و حل مشکل خاص علمی و یا اجتماعی انجام می گیرد و این تحقیق شیوه ی جدیدی را پدید می آورد که در جهت زندگی بهتر و به صورت مشخص و واضح در جامعه مورد استفاده قرار می گیرد.

از جمله ویژگی های بارز تحقیق کاربردی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

نسبت به تحقیقات بنیادی زمان کمتری لازم دارند.

اغلب توسط کارخانه ها و سازمانهای دولتی و خصوصی انجام می گیرد.

درآمد زیادی دارند.

تحقیق توسعه ای (Research development)

تحقیق توسعه ای به منظور گسترش دانش عمومی انسان انجام می گیرد.بنابراین تحقیق وپژوهش روی تمامی موضوعاتی که بتواند به گسترش این علوم کمک کرده و مسائل ناشناخته ی آن را آشکار سازد جزو تحقیقات توسعه ای محسوب می گردد.

تحقیق اکتشافی (Exploratory Research)

تحقیق اکتشافی روی وجود یا عدم وجود پدیده ای کار می کند.هم چنین در این تحقیق سعی می شود تا برای مشکلاتی که روشن و شفاف نیستند پاسخی حاصل گردد.

تحقیقات اکتشافی می‌تواند در مورد بسیاری از حوزه‌ها انجام گیرد و از این لحاظ می‌توان آن را جزو انعطاف‌پذیرترین و گسترده‌ترین روش‌ تحقیق به حساب آورد.

تحقیق توصیفی (Descriptive research)

در این نوع تحقیق ،محقق وضعیت کنونی موضوعی را مورد مطالعه قرار داده وبه توصیف و تفسیر شرایط و روابط موجود می پردازد.به عبارت دیگر،تحقیق توصیفی با آزمایش یک پدیده ،به بیان تعریف کاملتر و تفاوت آن با سایر پدیده ها می پردازد.

هدف اصلی از انجام این نوع پژوهش ، توصیف عینی ،واقعی خصوصیات یک موقعیت یا یک موضوع می باشد.

تحقیق آزمایشی (Experimental research)

تحقیق آزمایشی تحقیقی است که به منظور برقراری رابطه ی علت و معلولی بین دو یا چند متغیر و برای مطالعه علیت به کار می رود . هدف از آزمایش ،آزمون یک فرضیه و به دست آوردن یک تبیین تجربی از یک پدیده یا مکانیزم علیت است.

آزمایش امکان وقوع یک رویداد را در شرایط ویژه فراهم می آورد. هرگاه عوامل تازه و متفاوتی را بر وضعیتی اعمال نماییم یا تغییراتی در شرایط موجود به وجود آوریم، به انجام یک آزمایش دست زده ایم و این روش را یک روش آزمایشی می نامیم.

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

بر اساس میزان کنترل آزمایشگر ،آزمایش ها به سه دسته ی زیر تقسیم بندی می گردند:

تحقیقات ازمایشگاهی

آزمایش های میدانی

آزمایش های طبیعی

انواع روش های پژوهش

پای هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی، به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می‌رود.

استنباط‌های علوم مختلف از روش تحقیق

روش تحقیق؛ به معنای رویکرد هستی شناسی .
روش تحقیق؛ به معنای مکاتب فکری و روش‌های تحلیل طبیعت و جامعه (مانند تجربه‌گرایی، ثبات‌گرایی، ابطال‌گرایی، طبیعت‌گرایی، مکانیک‌گرایی، رفتارگرایی، تاویل‌گرایی، فهم‌گرایی و پدیدارشناسی).
روش تحقیق؛ فرایند نظام‌مند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا راه‌حل یک مسئله .

در این باره باید گفت كه روش تحقیق، مجموعه‌ای از قواعد، ابزار و راه‌های معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته، برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات، یافتن روابط و دست‌یابی به راه‌حل مشکلات است .

تقسیم‌بندی روش‌های تحقیق:

در پژوهش با دو رویکرد زیر روبه رو هستیم:

الف) رویکرد خردگرایانه

ب) رویکرد طبیعت‌گرایانه

به عبارت دیگر، انتخاب رویکرد انجام پژوهش، بر پای جهان‌بینی و نوع مثال فکری (پارادایمی) است که پژوهش‌گر اختیار می‌کند. منظور از پارادایم، مجموعه‌ای از مفروضه‌ها، مفاهیم یا گزاره‌هاست که از نظر منطقی، به طور انعطاف‌پذیری به هم مرتبط بوده، جهت فکری و پژوهشی را هدایت می‌کند. پارادایم خردگرایانه، با دیدگاه اصالت تحصیلی سروکار دارد. مفروض این پارادایم، آن است که واقعیت، چیزی است که فرد می‌تواند به وسیل حواس خود، آن را تجربه کند. این پارادایم بر پای این اصل استوار است که متغیرهای تشکیل دهند یک فرایند پیچیده را می‌توان به طور جداگانه از یکدیگر بررسی کرد؛ برای مثال، تأثیر رفتار معلم بر یادگیری دانش آموزان را می‌توان بدون مطالع سایر متغیرهایی که بر یادگیری دانش آموزان اثر می‌کنند، بررسی کرد. برخی ویژگی‌های اساسی پارادایم خردگرایانه عبارتند از: تلخیصی بودن،تکرار پذیر بودن و ابطال پذیری.

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

در حوز علوم رفتاری، کاربرد دو پارادایم یاد شده، منجر به دو دسته از روش‌های تحقیق شده است كه عبارتند از:

الف) روش‌های کمّی که در آنها از داده‌های کمی استفاده می‌شود.

ب) روش‌های کیفی که در آنها داده‌های کیفی به کار می‌رود.

این روش‌ها مکمل یکدیگر بوده، برای شناخت پدیده‌ها، می‌توان آنها را با هم مورد استفاده قرار داد. از دیگر تقسیم‌بندی‌هایی که برای روش‌های تحقیق – به وسیل برخی از نویسندگان – به کار برده می‌شوند تقسیم‌بندی‌های ذیل می‌باشند (cronbach&suppes,1991).

– گذشته‌نگر و آینده‌نگر.

– نتیجه‌گرا و تصمیم‌گرا.

به طور کلی، چنانچه داده‌های گردآوری شده در رابطه با رویدادهایی باشند که در گذشته رخ داده، طرح تحقیق را می‌توان گذشته‌نگر تلقی کرد و در صورتی که داده‌های مورد نیاز پژوهش‌گر، دربار رویدادهایی باشند كه پژوهش‌گر باید رخداد آنها را طی دستکاری‌هایی نسبت به یک متغیر به وجود آورد و یا به طور کلی، متغیر مورد مطالعه چنان باشد که مشاهد آن در آیند میسر باشد، در این صورت، طرح پژوهشی، آینده‌نگر تلقی می‌شود.

انواع روش های پژوهش

تحقیقات نتیجه‌گرا و تصمیم‌گرا

در برخی از نوشته‌های مربوط به پژوهش‌های علوم رفتاری، تحقیقات، به نتیجه‌گرا و تصمیم‌گرا تقسیم‌بندی می‌شوند. در این تقسیم‌بندی، منظور از تحقیقات نتیجه‌گرا، تحقیقاتی هستند که هدف پژوهش‌گر صرفاً یافتن پاسخ به مسئله‌ای است که هیچ گونه کاربردی بلافاصله بر آن مترتب نمی‌باشد؛ در حالی که در تحقیق تصمیم‌گرا هدف پژوهش‌گر، یافتن پاسخ مسئله‌ای است که نتیج آن، بلافاصله می‌تواند در تصمیم‌گیری، مورد استفاده قرار گیرد.

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

جمع بندی

به طور کلی منظور از روش تحقیق و پژوهش، ارائة مهارت‌ها و تجربه‌هایی است كه دست‌یابی به هدف را آسان‌تر و عملی‌تر می‌سازد و با صرف وقت كمتر، نتایج بیشتری به دست می‌آید. این نكته، در كلّیة روش‌ها مطرح است. یعنی هر كاری بر مبنای «روش»های برگرفته از تجربه‌ها و موفقیت‌ها انجام پذیرد، تضمین بیشتری برای بهره دهی آن خواهد بود و افرادِ «‌دارای روش» موفق‌ترند و مبتدیانی كه با روش افراد موفق آشنا می‌شوند، زودتر به نتیجه می‌رسند.

طبقه‌بندی تحقیق

بر مبنای هدف گرا (Research by purpose)

الف. تحقیقات بنیادی (پایه) (Basic res)

ب. تحقیقات کاربردی (Applied res)

ج. تحقیقات ارزیابی (Evaluation res)

د. تحقیق و توسعه (R & D)

و. تحقیق عملی (کاری) (Actoin res)

طبقه بندی تحقیق بر حسب روش (Rsearch by method)

الف.تحقیق تاریخی (Historical res)

ب. تحقیق توصیفی (Descriptive res)

ج. تحقیق پیمایشی (زمینه یابی) (Survey res)

د. تحقیق تحلیل محتوا (Content analysis res)

3. انواع روش‌های تحلیل محتوا (Content analysis)

الف. مطالعه میدانی (Field research)

ب. مورد کاوی (Case study)

ج. تحقیق همبستگی (Correlational research)

د. آزمایش میدانی

ن. تحقیقات علی – آزمایشی

و. تحقیق علی – تطبیقی

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

مطلب آموزشی بالا مربوط به انواع روش های پژوهش است که در سایت یونی تحلیل آن را در اختیار شما پژوهشگر عزیز قرار داده ایم.

انواع روش های پژوهش