مقایس لیکرت (طیف لیکرت برای پرسشنامه)

مقایس لیکرت

مقایس لیکرت یکی از رایج ترین مقیاس های اندازه گیری در تحقیقاتی است که براساس پرسشنامه انجام می شود و توسط رنسیس لیکرت(۱۹۰۳-۱۹۸۱) ابداع شده است. در این مقیاس یا طیف محقق با توجه به موضوع تحقیق خود، تعدادی گویه را در اختیار شرکت کنندگان قرار می دهد تا براساس گویه ها و پاسخ های چندگانه، میزان گرایش خود را مشخص کنند.

تعداد گویه ها در مقیاس لیکرت حداقل ۱۵ تا ۳۰ گویه است. در ساختن طیف لیکرت می بایست مراحل زیر را رعایت کرد:

۱- انتخاب موارد تشکیل دهنده مقیاس اندازه گیری و تدوین گویه های مناسب و نامناسب مربوط به موضوع

۲- انجام یک نمونه اولیه از گویه ها در نمونه ای تصادفی از پاسخ دهندگان

۳- ارزش گذاری و محاسبه نمره کل برای هر پاسخ دهنده

۴- تعیین توان افتراقی گویه ها

۵- انتخاب گویه های برگزیده

۶- تعیین ضریب قابلیت اعتماد مقیاس

مقایس لیکرت یک مقیاس رتبه بندی پرکاربرد در طراحی تحقیق و نظرسنجی است که به افراد امکان می دهد میزان موافقت، مخالفت یا رضایت خود را از مجموعه ای از اظهارات یا موارد بیان کنند. این نام به نام خالق آن، روانشناس رنسیس لیکرت گرفته شده است. این مقیاس راهی برای اندازه گیری کمی نگرش ها، نظرات، ادراکات و سایر پاسخ های ذهنی فراهم می کند.

مقایس لیکرت شامل مجموعه ای از آیتم ها یا عبارات است که هر کدام با طیف وسیعی از گزینه های پاسخ همراه است که میزان موافقت یا عدم توافق را نشان می دهد. معمولاً از پاسخ دهندگان خواسته می شود که گزینه ای را انتخاب کنند که به بهترین نحو بیانگر نظر یا نگرش آنها باشد. گزینه های پاسخ معمولاً به ترتیب ترتیب داده می شوند و هر گزینه نشان دهنده سطح بالاتری از توافق یا شدت است.

در اینجا نمونه ای از مقایس لیکرت 5 درجه ای ساده آورده شده است:

به شدت مخالف
مخالف بودن
خنثی
موافق
کاملا موافقم

هنگام ایجاد مقایس لیکرت برای پرسشنامه، مراحل زیر را در نظر بگیرید:

انتخاب آیتم: در مورد موارد یا عباراتی که می خواهید اندازه گیری کنید تصمیم بگیرید. هر مورد باید منعکس کننده نگرش، نظر یا ویژگی خاصی باشد که شما علاقه مند به مطالعه آن هستید.

گزینه‌های پاسخ: تعداد گزینه‌های پاسخی را که می‌خواهید اضافه کنید، تعیین کنید. رایج ترین مقیاس های لیکرت دارای گزینه های پاسخ 5، 7 یا 9 هستند، اما می توانید از اعداد دیگر نیز استفاده کنید.

گزینه‌های پاسخگویی برچسب‌گذاری: هر گزینه پاسخ را به گونه‌ای برچسب بزنید که میزان توافق، مخالفت یا شدت آن را به طور دقیق نشان دهد. برچسب ها باید واضح و قابل فهم باشند.

جمله بندی سؤال: برای هر مورد سؤالات یا عبارات واضح و مختصر بسازید. جمله بندی باید خنثی باشد و از زبان پیشرو یا جانبدارانه پرهیز شود.

ترتیب سوال: به ترتیب ارائه اقلام را در نظر بگیرید. ممکن است بخواهید جملات مثبت و منفی را با هم ترکیب کنید تا از تعصب در پاسخ جلوگیری کنید.

امتیاز دهی: برای تجزیه و تحلیل کمی، مقادیر عددی را به هر گزینه پاسخ اختصاص دهید (به عنوان مثال، 1 تا 5 یا 0 تا 4). در صورت لزوم به مواردی که دارای جمله منفی هستند نمره معکوس بدهید.

قالب بندی: آیتم های مقیاس لیکرت را در قالبی جذاب و کاربرپسند در پرسشنامه خود سازماندهی کنید.

تست آزمایشی: قبل از استفاده از مقیاس لیکرت در نظرسنجی نهایی خود، یک آزمون آزمایشی با گروه کوچکی از شرکت کنندگان انجام دهید تا مطمئن شوید که موارد واضح هستند و گزینه های پاسخ به درستی برچسب گذاری شده اند.

مقیاس لیکرت برای جمع آوری داده های کمی در مورد نظرات و نگرش های ذهنی ارزشمند است. با این حال، آنها دارای محدودیت هایی مانند سوگیری پاسخ بالقوه و فرض فواصل مساوی بین گزینه های پاسخ هستند. محققان باید در مورد استفاده از مقیاس‌های لیکرت برای سازه‌های پیچیده‌تر محتاط باشند و برای درک جامع‌تر از پدیده مورد بررسی، مکمل آن را با روش‌های تحقیقاتی دیگر در نظر بگیرند.

پاسخ ها به صورت چند گزینه ای است که بطور مثال در حالت ۵ نقطه ای گزینه ها شامل ” کاملا مخالف، مخالف، نظری ندارم، موافق و کاملا موافق ” می باشد.

معمولا در پرسشنامه ها براساس مقیاس لیکر از حالت پنج گانه ذکر شده استفاده می شود، اما بسیاری از روان سنج ها از حالات هفت و نه گانه نیز استفاده می کنند.

گرچه مطالعات اخیر نشان می دهد مقیاس ۵ و ۷ نقطه ای نتایج معتبرتری نسبت به مقیاس ۱۰ نقطه ای دارند. سپس هر یک از گویه ها از نظر عددی ارزش گذاری می شوند حاصل جمع عددی این ارزش ها نمره را در این مقیاس به دست می دهد که بیانگر گرایش پاسخ دهندگان است؛ به همین دلیل به این مقیاس ، مقیاس مجموع نمرات نیز گفته می شود.

معمولا به دلیل آنکه پاسخ دهندگان تحت تاثیر اعداد قرار نگیرند، ارزش گذاری گویه ها نوشته نمی شوند.

به عبارت دیگر در گزینه ها به جای اعداد، از کلمه ها و عبارات مناسب استفاده می شود. همچنین ارزش گذاری گویه ها بطور دلخواه انجام می شود و بطور مثال در مقیاس ۵ قسمتی می توان به گزینه کاملا موافق نمره ۱ و به گزینه کاملا مخالف عدد ۵ را نسبت داد که به جای عدد ۱ می توان از ۰ استفاده کرد.

معمولا تعداد پاسخ دهندگان در این مقیاس حداقل ۱۰۰ نفر است.

برای استفاده هر چه بهتر از مقیاس لیکرت موارد زیر را مدنظر قرار دهید :

– استفاده از کلمات در گزینه ها:

همانطور که اشاره شد توصیه می شود به جای استفاده از اعداد در گزینه ها، از کلمات و عبارات مناسب استفاده شود. رعایت این مورد از سردرگمی پاسخ دهندگان جلوگیری کرده و باعث می شود تا گرایش خود را با توجه به گزینه ها بهتر مشخص کرده و تحت تاثیر اعداد قرار نگیرند.

– انتخاب صحیح گویه ها:

همانطور که در مراحل شش گانه فوق نیز اشاره شد، انتخاب گویه های صحیح در یک پرسشنامه اهمیت فراوانی دارد. از گویه های مبهم و بی ربط خودداری کنید، همچنین می بایست تعداد گویه هایی که گرایش های مخالف و موافق دارند یکسان باشد.

– بازه ای مناسب برای گزینه ها انتخاب کنید:

تلاش کنید گزینه ها را در یک بازه کامل ( از کاملا تا اصلا ) و به صورت تک بعدی انتخاب کنید.

– از پرسیدن دو سوال در یک گویه خودداری کنید:

این ایراد رایج در طراحی گویه ها، جزء گویه های مبهم است که پاسخ دهنده را در انتخاب پاسخ دچار مشکل خواهد کرد. هدف سوال باید کاملا گویا و مشخص باشد بطوری که افراد مختلف از آن یک برداشت واحد داشته باشند.

– همیشه یک گزینه خنثی در نظر بگیرید:

نظری ندارم ! نمی دانم ! به یاد نمی آورم ! از جمله گزینه هایی هستند که بر حسب موضوع و نوع گزینه ها می توانند به عنوان گزینه های خنثی به کار روند.

– تعداد پاسخ ها فرد باشد:

این مورد می تواند در ارتباط مستقیم با مورد قبل قرار گیرد چرا که در حالتی که تعداد پاسخ ها فرد هستند، یک نقطه وسط وجود خواهد داشت که این نقطه وسط می تواند گزینه خنثی باشد.

– از گویه های پرسشی استفاده کنید:

معمولا استفاده از گویه های پرسشی پاسخ های بهتری را به همراه دارند.

مقالعه ای که در بالا آن را مطالعه فرمودید مربوط به بحث مقایس لیکرت است ،که تیم تحلیلی یونی تحلیل آن را برای شما عزیزان و پژوهشگران گرد آوری کرده است.

مقایس لیکرت (طیف لیکرت برای پرسشنامه)