اجزای اصلی پرسشنامه

  اجزای اصلی پرسشنامه

پرسشنامه بايد شامل اجزاء زير باشد:
الف: نامه همراه يا مقدمه اي براي آماده كردن پاسخ دهنده جهت تكميل پرسشنامه .
ب: دستورالعمل
ج: سوال ها (گويه ها)
در اين جا هر يك از اجزاء يادشده بيان مي‌شود.

پرسشنامه ابزار تحقیقی است که برای جمع آوری داده ها از شرکت کنندگان به شیوه ای سیستماتیک و ساختار یافته استفاده می شود. این شامل یک سری سوالات یا مواردی است که پاسخ دهندگان به آنها پاسخ می دهند. طراحی یک پرسشنامه مستلزم بررسی دقیق اجزای آن است تا اطمینان حاصل شود که داده های جمع آوری شده دقیق، مرتبط و قابل استفاده هستند. اجزای اصلی یک پرسشنامه عبارتند از:

معرفی:
مقدمه یک نمای کلی از هدف پرسشنامه ارائه می دهد و شرکت کنندگان را در مورد اهداف تحقیق، محرمانه بودن پاسخ های آنها و نحوه استفاده از داده های جمع آوری شده آگاه می کند. همچنین ممکن است شامل هر گونه دستورالعمل لازم برای تکمیل پرسشنامه باشد.

اطلاعات دموگرافیک:
سوالات دموگرافیک اطلاعات اولیه را در مورد شرکت کنندگان، مانند سن، جنسیت، قومیت، سطح تحصیلات، شغل و سایر ویژگی های مرتبط جمع آوری می کند. این اطلاعات به تجزیه و تحلیل داده ها در ارتباط با گروه های خاص کمک می کند.

سوالات یا موارد اصلی:
اینها سؤالات یا موارد اصلی هستند که برای جمع آوری داده های اولیه مرتبط با اهداف تحقیق طراحی شده اند. بسته به اهداف تحقیق، این سؤالات می توانند به صورت باز، بسته، سؤالات مقیاس لیکرت، سؤالات چند گزینه ای یا فرمت های دیگر باشند.

رد شدن از الگوها/منطق شاخه‌بندی:
اگر پرسشنامه شما شامل بخش‌های مختلف یا سؤالات بعدی بر اساس پاسخ‌های قبلی شرکت‌کننده است، می‌توان از الگوهای پرش یا منطق انشعاب برای هدایت شرکت‌کنندگان به سؤالات مناسب استفاده کرد. این کار با کاهش سوالات بی ربط، کارایی پرسشنامه را افزایش می دهد.

گزینه های پاسخ:
برای سؤالات بسته، گزینه های پاسخ برای شرکت کنندگان ارائه شده است که می توانند از بین آنها انتخاب کنند. این گزینه ها بسته به نوع سوال می توانند شامل پاسخ های چند گزینه ای، گزینه های مقیاس لیکرت یا انتخاب های مقیاس شده باشند.

سوالات باز:
سوالات باز به شرکت کنندگان اجازه می دهد تا پاسخ های متن آزاد ارائه دهند. آنها بینش عمیق تری ارائه می دهند و به شرکت کنندگان اجازه می دهند افکار خود را با کلمات خود بیان کنند. با این حال، تجزیه و تحلیل پاسخ‌های باز می‌تواند زمان‌برتر باشد.

دستورالعمل ها و توضیحات:
بسته به پیچیدگی سؤالات، می‌توانید دستورالعمل‌ها یا توضیح‌هایی را برای راهنمایی شرکت‌کنندگان در مورد نحوه تفسیر و پاسخ صحیح برخی موارد خاص در نظر بگیرید.

برچسب ها و محدوده های مقیاس:
اگر از مقیاس‌هایی مانند مقیاس لیکرت استفاده می‌کنید، مهم است که برچسب‌هایی را برای هر نقطه از مقیاس درج کنید (مثلاً «کاملاً مخالفم» تا «کاملاً موافقم»). برای مقیاس های عددی، محدوده ها را ارائه کنید.

پایان و تشکر از شما:
پرسشنامه را با یک پیام پایانی تکمیل کنید که از شرکت کنندگان برای وقت و مشارکتشان تشکر می کند. همچنین می‌توانید در صورت داشتن سؤالات بیشتر، اطلاعات تماس را ارائه دهید.

تست خلبانی:
قبل از نهایی کردن پرسشنامه، انجام یک آزمون آزمایشی با گروه کوچکی از شرکت کنندگان برای شناسایی هرگونه ابهام، سؤالات گیج کننده یا مسائل مربوط به جریان پرسشنامه ضروری است.

سفارش و چیدمان:
ترتیب سوالات باید منطقی باشد و از یک جریان منسجم پیروی کند. سوالات مرتبط را با هم گروه بندی کنید و طرح و طرح کلی را در نظر بگیرید تا اطمینان حاصل کنید که پرسشنامه از نظر بصری جذاب است و به راحتی قابل پیمایش است.

ایجاد یک پرسشنامه با ساختار مناسب برای جمع آوری داده های قابل اعتماد و معنی دار بسیار مهم است. هر جزء هدف خاصی را در دستیابی به اهداف تحقیق و حصول اطمینان از اینکه شرکت کنندگان می توانند پاسخ های دقیق و متفکرانه ارائه دهند، خدمت می کند.

الف: نامه همراه: در اين قسمت هدف از گردآوري داده ها به وسيله پرسشنامه و ضرورت همكاري پاسخ دهنده در عرضه داده هاي مورد نياز بيان مي‌شود. به منظور بيان هدف هاي يادشده مي‌توان شيوه زير را به كار گرفت. ابتدا هدف كلي پژوهش بيان شده و پاسخ دهنده با گزاره هاي خاص تحقيق آشنا مي‌شود. پس از آن به نقش پرسشنامه در فراهم آوردن داده هاي مورد نياز پژوهشگر اشاره مي‌شود. پژوهشگر بايد سعي كند تا پاسخ دهنده نسبت به همكاري در تكميل پرسشنامه برانگيخته شود. براي اين منظور بايد بر با ارزش بودن داده هاي حاصل از پرسشنامه تاكيد شود و پاسخ دهنده نسبت به ضرورت و اهميت تحقيق آگاه گردد تا با دقت بيشتري پاسخ سوال ها را عرضه كند. علاوه بر آن در اين قسمت محقق بايد به اين نكته اشاره كند كه داده هاي حاصل از پرسشنامه محرمانه بوده و بجز استفاده آماري، به منظور ديگري مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.

ب: دستورالعمل: در اين قسمت محقق سعي مي‌كند پاسخ دهنده را با چگونگي پاسخ دادن به سوال هاي پرسشنامه آشنا كند. در دستورالعمل تكميل پرسشنامه رعايت نكات زير ضروري است.
1- هر نوع سوال پرسشنامه و چگونگي پاسخ دادن به آن تشريح شود.
2- تاكيد بر رعايت دقت نسبت به پاسخ دادن به سوال ها.
3- بايد بر اين نكته تاكيد شود كه پرسشنامه تا تاريخ معين تكميل شده و به آدرس مربوط يا به پرسشگر تحويل داده شود. بايد به خاطر داشت كه دستورالعمل تكميل پرسشنامه بايد كوتاه و به آساني قابل فهم باشد. دستورالعمل هاي پيچيده باعث سردرگمي پاسخ دهنده شده و بر ماهيت پاسخ ها اثر مي گذارد.

ج: انواع سوال هاي پرسشنامه : اولين قدم در تعيين نوع سوال هاي پرسشنامه مشخص كردن متغيرهاي پژوهش است. پس از آن محقق مي‌تواند در مورد نوع سوال هايي كه مي‌تواند متغيرها را اندازه گيري كند تصميم بگيرد.

اجزای اصلي پرسشنامه
به طور كلي سوال هاي پرسشنامه به دو صورت ارائه مي‌شود:
1- سوال هاي بسته- پاسخ

2- سوال هاي باز- پاسخ

سوال هاي بسته– پاسخ: سوال هاي بسته- پاسخ مجموعه اي از گزينه ها را ارائه مي‌دهد تا پاسخ دهنده از ميان آن ها يكي را انتخاب كند. پاسخ دهنده اين نوع سوال ها را به سرعت درك كرده و به سهولت به آن پاسخ مي‌دهد. علاوه بر آن در استخراج داده ها، مي‌توان به سهولت آن ها را مقوله بندي و تجريه تحليل كرد.

پرسشنامه هاي بسته—پاسخ به حالت هاي متفاوتي ارائه مي‌شود. اين حالت ها به قرار زير است: 
حالت چند جوابي: در اين نوع سوال، پاسخ دهنده يكي از گزينه هاي ارائه شده را انتخاب كرده و علامت گذاري مي‌كند. مثال: 
شغلي را كه من ترجيح مي دهم
1- شغلي است كه در آن به توانايي پيشرفت خود اطمينان دارم.
2- شغلي است كه هميشه مجبور به محدود كردن توانايي هايم هستم.
3- شغلي است كه درآمد بسيار داشته باشد.

  اجزای اصلی پرسشنامه
حالت چند درجه اي: در اين نوع سوال پاسخ دهنده موضع خود را در مورد موضوعي بر روي يك طيف با انتخابي كه به بهترين وجه نمايانگر باورها، عقايد يا نگرش او درباره آن گويه باشد، مشخص مي‌كند. در مثال هاي زير نمونه هايي از اين حالت داده شده است.
نقش علوم در زندگي انسان انكار ناپذير است.
كاملا موافق موافق بي طرف مخالف كاملا مخالف
انضباط در زندگي فردي
حياتي است خيلي مهم است مهم است نسبتا مهم است اهميتي ندارد
تا چه اندازه معلم شما سازمان يافته است؟
هميشه اغلب اوقات بعضي اوقات به ندرت هرگز
حالت تعيين اولويت نسبت به موارد ارائه شده: در اين حالت يك سري گويه ارائه شده و از پاسخ دهنده خواسته مي‌شود تا ترتيب اهميت آن ها را مشخص كند. براي مثال به منظور پي بردن به نظرات معلمان مدارس ابتدايي درباهر مشكلات مدرسه مي‌توان سوال زير را همراه با گزينه هاي مربوط به آن به شرح ذيل مطرح كرد:
سوال: به نظر شما مهمترين سه مشكل اين مدرسه به ترتيب اولويت چه مي باشد؟ لطفا براي پاسخ دادن به اين سوال با قرار دادن 1 ، 2 ، 3 ، 4 در مقابل هر يك از گزينه ها نظر خود را مشخص كنيد:

اجزای اصلي پرسشنامه
فضاي آموزشي
مديريت مدرسه
ناهماهنگي توانايي دانش آموزان
عدم آمادگي معلمان براي اجراي برنامه درسي
سوال هاي باز- پاسخ: سوال هايي هستند كه در آن ها پاسخ دهنده مي‌تواند پاسخ را به اختيار خود بيان كند. اين پاسخ ها مي‌تواند از چند كلمه تا چند جمله باشد. از اين نوع سوال ها براي بررسي و مطالعه عقايد در يك زمينه خاص استفاده مي‌شود. بايد يادآوري كرد كه تجزيه و تحليل داده هاي حاصل از اين نوع سوال ها مشكل بوده و نيازمند يك سيستم كدگذاري ويژه مي‌باشد.
مثال: احساساتي را كه در حال حاضر نسبت به مادر خود داريد شرح دهيد.
نكات ضروري در تدوين سوال ها: پس از انتخاب نوع سوال هاي پرسشنامه ، محقق بايد به تدوين سوال هاي پرسشنامه بپردازد. در تدوين سوال ها توجه به نكات زير ضروري است:
1- از سوال هاي نامفهوم و مبهم پرهيز شود.
2- از سوال هايي كه پاسخ دهنده را به پاسخ خاصي هدايت مي‌كند بايد اجتناب كرد.
3- از سوال هاي پيچيده پرهيز شود.
4- از سوال هاي دو وجهي كه شامل دو سوال در يك پرسش است اجتناب شود.
5- تا جايي كه امكان دارد از ارائه سوال هاي منفي خود داري شود.
6- از بيان سوال هاي مستقيم كه موجب تحريك حساسيت آزمودني شده و يا در وي ايجاد مقاومت مي‌كند پرهيز شود.
7- از تنظيم سوال هايي

مقالعه ای که در بالا آن را مطالعه فرمودید مربوط به بحث  اجزای اصلي پرسشنامه است ،که تیم تحلیلی یونی تحلیل آن را برای شما عزیزان و پژوهشگران گرد آوری کرده است.

روش تحقیق در علوم رفتاری

www.cmu.edu

  اجزای اصلی پرسشنامه