وقتی شاهد چیزی هستید، از حواستان برای بررسی چیزی که در مورد آن کنجکاو هستید استفاده می‌کنید و تجربه‌ی به دست آمده را ثبت می‌کنید. «مشاهده کردن» با «دیدن» فرق دارد. دیدن انفعالی است. به عنوان مثال، وقتی سرکار می‌روید، همه چیزهای اطرافتان را می‌بینید، اما به ندرت دنبال چیز خاصی هستید یا یادداشتی برمی‌دارید که در آینده از آن استفاده کنید. اما مشاهده، فرآیندی است که در آن به صورت ارادی و عمدی توجه می‌کنید تا اطلاعات خاصی به دست آورید.
برای اجداد ماقبل تاریخمان مشاهده‌ی اطراف مسئله‌ی مرگ و زندگی بوده و بیشتر مواقع جان سالم به در بردن آنها به مشاهده بستگی داشته است. اما دیگر در آن دوران نیستم که هر لحظه در خطر حمله‌ی حیوانات وحشی باشیم، فقط کافی است حواس‌مان به ماشین‌ها و جیب‌برها باشد! در نتیجه، طبق تحقیقی که دانشگاه اوهایو انجام داده، این مهارت رو به افول است.
در دنیای امروز، بیشتر اوقات مشاهده دیگر موضوع مرگ و زندگی نیست. با وجود این، مهارت مشاهده هنوز مهم است و بدون آن احتمالاً اطلاعات مهمی را از دست می‌دهید و در نتیجه در تمام جنبه‌های زندگی تصمیاتی می‌گیرید که در مورد آنها حداکثر اطلاعات را ندارید.
مشاهده به عمل مشاهده، توجه و ثبت وقایع، رفتارها، رویدادها یا پدیده ها به طور سیستماتیک و هدفمند به منظور جمع آوری اطلاعات و کسب بینش اشاره دارد. مشاهدات معمولاً در زمینه‌های مختلف از جمله تحقیقات، علوم، علوم اجتماعی، آموزش و زندگی روزمره برای جمع‌آوری داده‌ها و درک بهتر دنیای اطراف استفاده می‌شوند.
در یک زمینه تحقیقاتی، مشاهده روشی برای جمع‌آوری داده‌ها است که شامل مشاهده و ثبت رفتارها، تعامل‌ها، الگوها یا رویدادها به‌صورت طبیعی است. مشاهدات بسته به اهداف مطالعه و ماهیت داده های جمع آوری شده می تواند کیفی یا کمی باشد.
مشاهده ساختاریافته: در مشاهده ساختاریافته، محققان از یک برنامه از پیش تعیین شده و مجموعه ای از دستورالعمل ها پیروی می کنند که چه چیزی را مشاهده کنند، چگونه داده ها را ثبت کنند و روی چه جنبه های خاصی تمرکز کنند. این روش اغلب در محیط های کنترل شده، مانند آزمایش های آزمایشگاهی یا مصاحبه های ساختاریافته استفاده می شود.
مشاهده بدون ساختار: مشاهده بدون ساختار شامل مشاهده رویدادها یا رفتارها بدون برنامه دقیق یا معیارهای از پیش تعریف شده است. این به محققان اجازه می دهد تا طیف وسیع تری از رفتارها را به تصویر بکشند و ممکن است در محیط های طبیعت گرایانه برای به دست آوردن درک جامع تری از یک پدیده مورد استفاده قرار گیرند.
سیستماتیک: مشاهدات تصادفی نیستند. آنها سیستماتیک و هدفمند هستند. پژوهشگران بر جنبه‌ها، رفتارها یا رویدادهای خاصی تمرکز می‌کنند که به سؤالات تحقیق آنها مرتبط است.
هدف: مشاهدات می کوشند عینی باشند، به این معنی که آنها بر اساس حقایق و توصیفات ملموس هستند تا نظرات یا تفسیرهای شخصی.
ضبط تفصیلی: ناظران آنچه را که می بینند و تجربه می کنند به شیوه ای دقیق و دقیق ثبت می کنند. این اسناد تضمین می کند که مشاهدات می توانند بعداً بررسی و تجزیه و تحلیل شوند.
شرکت کننده در مقابل غیر شرکت کننده: ناظران می توانند یا شرکت کننده (به طور فعال در موقعیت مشاهده شده درگیر شوند) یا غیر شرکت کننده (ناظران خارجی که در موقعیت دخالت نمی کنند).
ملاحظات اخلاقی: ملاحظات اخلاقی هنگام انجام مشاهدات، به ویژه در موقعیت‌هایی که شامل موضوعات انسانی است، مهم هستند. حفظ حریم خصوصی، رضایت آگاهانه و احترام به حقوق شرکت کنندگان ضروری است.
مشاهدات می توانند بینش های ارزشمندی در مورد رفتار، تعاملات، الگوها و روابط ارائه دهند، اما محدودیت هایی نیز دارند. سوگیری ناظر، ذهنیت و حضور ناظر می تواند بر نتایج تأثیر بگذارد. بنابراین، محققان اغلب از مشاهدات در ارتباط با سایر روش‌های تحقیقاتی استفاده می‌کنند تا از درک کامل‌تری از پدیده مورد مطالعه اطمینان حاصل کنند.
اینکه به مغزتان یاد بدهید مشاهده کند به شما این امکان را می‌دهد تا درمورد مردم، مکان‌ها، اتفاقات و شرایط اطرافتان بیشتر بفهمید و به خاطر بسپارید، در واقع در جریان جزئیاتی قرار می‌گیرید که در حالت عادی احتمالاً به آنها توجهی نمی‌کنید. مشاهده بهتر به شما کمک می‌کند تا بهتر درک کنید، با اطلاعات بیشتری نتیجه‌گیری کنید و مسائل را به شیوه بهتری حل کنید.
در نتیجه این مهارت قابلیت‌های فردی و کاری شما را توسعه می‌دهد و باعث می‌شود بتوانید با مردم و محیط اطرافتان بهتر ارتباط برقرار کنید.
مشاهده یک مهارت است و مثل هر مهارت دیگری، می‌توانید آن را یاد بگیرید و در آن پیشرفت کنید. اگر تمرین کنید، می‌توانید ذهن‌تان را تقویت کنید و مشاهده را به یک عادت تبدیل کنید.
از همین حالا شروع کنید. این ۸ نکته به شما کمک می‌کنند تا به یک مشاهده‌گر خوب تبدیل شوید:
مهم نیست که به چه چیزی نگاه می‌کنید، وقتی بدانید که موضوع مورد نظر شما چیست، می‌توانید این کار را به طور مؤثرتری انجام دهید. ارتباط برقرار کردن بین چیزی که می‌بینید و چیزی که می‌دانید، کلید اصلی مشاهده است. فقط وقتی می‌توانید یک مشاهده‌گر مطلع باشید که بدانید یک تیم، مکان یا فرآیند به‌طور معمول چطور کار می‌کند. منظورم این است که کنجکاو باشید و در مورد هرچیزی که در اطرافتان می‌گذرد کنجکاوی کنید و اطلاعات کسب کنید
اگر همیشه در حال عجله و دویدن باشید و استرس هم داشته باشید، مشاهده‌گر بودن کار چندان آسانی نیست. خودتان را مجبور کنید که صبر کنید، سرعت‌تان را کم کنید، خودخوری‌های درونی‌تان را متوقف کنید تا بتوانید کمی هم به دنیای اطرافتان توجه کنید. با سرعتی کمتر، کمی بیشتر روی دنیای اطرافتان تمرکز کنید. مشاهده چیست؟
قدرت مشاهده شما با رفتن به جاهای جدید و امتحان کردن چیزهای متفاوت بیشتر می‌شود. چون این کارها به طور طبیعی آگاهی و تمرکز ذهن شما را بهبود می‌دهد. هرچه این کار را بیشتر انجام دهید، مهارت مشاهده شما بهتر و بهتر می‌شود. یک پیشنهاد مفید این است که از موزه‌ها و گالری‌ها دیدن کنید، این‌جور جاها شما را به تجربه‌ی چیزهای جدید و مشاهده‌ی دقیق‌تر آنها دعوت می‌کند.
توانایی شما برای مشاهده به این بستگی دارد که چقدر دقت می‌کنید و تمرکز دارید. روانشناسان معتقدند بعد از اینکه حواستان پرت می‌شود، ۱۵ دقیقه طول می‌کشد تا دوباره تمرکز کنید. پس بهتر است تا جایی که می‌توانید چیزهایی که حواستان را پرت می‌کنند، از خودتان دور کنید. گاهی گوشی موبایل و سایز ابزارهای الکترونیکی را کنار بگذارید و با خیال راحت، همه چیز را تحت نظر بگیرید.
تمرین‌های ذهنی خوب، مغز شما را تمرین می‌دهد و آماده می‌کنند. چالش‌هایی مثل پازل‌های منطقی یا بازی‌هایی مثل مکعب روبیک، باعث می‌شود مغزتان بیشتر فکر کند و قدرت منطق و استدلال شما بیشتر شود. یک مغز باهوش‌تر و چابک‌تر به شما کمک می‌کند تا دید بهتری داشته باشید و اطلاعاتی را استنباط کنید که بلافاصله قابل دریافت نیستند یا به اصطلاح «تابلو نیستند»!
حافظه یک جنبه‌ی حیاتی از مشاهده است. یکی از راه‌های موثر برای تقویت حافظه‌ی بلندمدت این است که یک تاریخ یا یک اتفاق از گذشته را انتخاب کنید، بعد هر چه از آن روز به یاد دارید، با حداکثر جزئیات ممکن بنویسید.
برای حافظه‌ی کوتاه مدت، از بازی کیم استفاده کنید. در این بازی از شخصی می‌خواهید که برای شما ۱۵ یا ۲۰ شئ تصادفی انتخاب کند. یک دقیقه وقت دارید تا آنها را بررسی کنید، بعد روی‌تان را آن طرف کنید و هرچه یادتان می‌آید یادداشت کنید. نه فقط اسم آنها، در مورد رنگ، شکل و اندازه هم بنویسید. همین‌طور که توانایی‌تان بیشتر می‌شود، بازی را سخت‌تر کنید. مثلاً آیتم‌هایی اضافه کنید که بوی خاصی دارند یا صدا تولید می‌کنند تا حس‌های دیگرتان هم تحریک شود، اما زمانی که برای بررسی آنها می‌گذارید کمتر کنید. می‌توانید بعد از دو ساعت سعی کنید از اشیایی که دیده‌اید لیست بگیرید.
البته اگر پیدا کردن شخصی که با شما بازی کند چندان آسان نیست، در مورد حافظه هم اپ‌های زیادی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند. خودتان گشتی در اینترنت بزنید تا تعداد زیادی از آنها را پیدا کنید.
جایی برای نشستن انتخاب کنید، در مورد جزئیات و اشخاصی که می‌بینید، بنویسید. یادتان باشد فقط به چیزهایی که می‌بینید اکتفا نکنید، از همه‌ی حواستان استفاده کنید.
سعی کنید از یک دفتر طراحی هم استفاده کنید تا چیزهایی را که می‌بینید توصیف کنید. اگر نقاشی‌تان خیلی خوب نیست نگران نباشید، لازم نیست در حد پیکاسو بکشید! حتی طرح‌های ساده شما را مجبور می‌کنند تا دنیای اطرافتان را مشاهده کنید و قبل از دست به کار شدن، خوب آن را بررسی کنید.
توانایی فکر کردن منتقدانه برای مشاهده ضروری است. اینکه چقدر خوب می‌توانید سؤال بپرسید، دلیل بیاورید و مشاهدات‌تان را تحلیل کنید، نقش مهمی در کار شما دارد. تفکر منتقدانه یک مهارت است و می‌توانید با تمرین آن را تقویت کنید. سری هم به مقاله «چطور به یک متفکر انتقادی تبدیل شویم؟» بزنید، در آن مقاله چند استراتژی مفید پیدا می‌کنید که به شما در این راه کمک خواهند کرد.
مقالعه ای که در بالا آن را مطالعه فرمودید مربوط به بحث مشاهده چیست؟ است ،که تیم تحلیلی یونی تحلیل آن را برای شما عزیزان و پژوهشگران گرد آوری کرده است.
مشاهده چیست؟