فرضیه تحقیق

فرضیه چیست؟

فرضیه تحقیق: فرضیه، پاسخی احتمالی و موقت به سوال پژوهشی است که در مراحل بعدی تحقیق، درستی یا نادرستی آن مورد ازمایش قرار می گیرد.

فرضیه رابطه دو یا چند متغیر است که به صورت جمله ای خبری بیان شده و نشانگر نتایج مورد انتظار است.

فرضیه حدسی است زیرکانه و علمی که باید به کمک واقعیات ( داده ها) مورد بررسی قرار گرفته و سپس تایید یا رد گرددتحقيق به روش علمي حول محور يک مسئله يا مشکل صورت مي گيرد.قدرت تصور و حدس ذهني انسان بعنوان يک محقق به او امکان مي دهد تا در مورد موضوعات مختلف بيانديشد،حدس بزند، تصوير ذهني ايجاد کند و راه حل هاي مختلف پيشنهاد کند.يک محقق از همين روش براي طرح يک يا چند فرضيه براي نتيجه تحقيق استفاده مي کند. بنابراين مي توان فرضيه تحقيق را يک حدس علمي يا پيش داوري دانست که بوسيله ي جمع آوري حقايقي که منجر به قبولي يا رد آن فرضيه شده٬ مورد آزمايش نيز قرار مي گيرد..

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

فرضیه ها به صورت جمله اخباری بیان می شوند و نشانگر نتایج مورد انتظار است مثلا این جمله که «بین مفهوم خود و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد» یک فرضیه است. به عبارتی قلب و اساس تحقیق ، فرضیات آن می باشند. گوئی تمام کارهائی که قبل از ارائه فرضیات انجام می شود ، نظیر بیان مسئله و ذکر اهداف تحقیق، همه به ارائۀ فرضیات مناسب ختم می گردند و تمام کارهایی که تا انتهای تحقیق انجام می گیرد در جهت تایید و یا رد همین فرضیات هستند و نهایتا تحقیق به این موضوع تمام می شود که بالاخره فرضیه ای تایید و یا رد می گردد و بر اساس نتایجی که از تایید و رد فرضیات حاصل می شود پیشنهادهایی ارائه می گردد.

فرضیه تحقیق عبارت یا گزاره ای است که توضیح یا پیش بینی احتمالی را در مورد یک پدیده خاص یا رابطه بین متغیرها پیشنهاد می کند. این به عنوان یک بیانیه آزمایش پذیر عمل می کند که هدف پژوهشگران بررسی و تایید یا رد آن از طریق تحقیقات تجربی است. فرضیه ها در هدایت فرآیند تحقیق و تعیین تمرکز یک مطالعه ضروری هستند.

دو نوع اصلی فرضیه تحقیق وجود دارد:

فرضیه صفر (H0):

فرض صفر بیان می کند که بین متغیرهای مورد مطالعه رابطه یا اثر معناداری وجود ندارد.
اغلب به عنوان “H0” نشان داده می شود و فرض پیش فرض برای آزمایش است.
اگر یافته های تحقیق شواهد کافی برای رد فرضیه صفر ارائه نکند، به این معنی است که هیچ رابطه یا اثر معناداری وجود ندارد.

فرضیه جایگزین (H1 یا Ha):

فرضیه جایگزین رابطه، تفاوت یا اثر خاصی را پیشنهاد می کند که محقق معتقد است وجود دارد.
این بیانیه ای است که محققان قصد دارند از طریق تحقیقات خود از آن حمایت کنند.
فرضیه جایگزین می تواند یک طرفه (پیش بینی جهت خاص) یا دو طرفه (پیش بینی هر تفاوت قابل توجهی) باشد.

در اینجا چند نمونه از فرضیه های تحقیق آورده شده است:

مثالی از یک فرضیه صفر (H0):
تفاوت معنی داری در نمرات آزمون بین دانش آموزانی که آموزش کلاسی سنتی دریافت می کنند و دانش آموزانی که آموزش آنلاین دریافت می کنند وجود ندارد.

مثالی از یک فرضیه جایگزین (H1):
دانش‌آموزانی که آموزش‌های سنتی کلاس درس را دریافت می‌کنند در مقایسه با دانش‌آموزانی که آموزش آنلاین دریافت می‌کنند در آزمون‌های استاندارد به‌طور قابل‌توجهی بهتر عمل می‌کنند.

مثالی از یک فرضیه جایگزین دو دنباله (Ha):
تفاوت قابل توجهی در امتیاز رضایت مشتری بین محصول A و محصول B وجود دارد.

مثالی از یک فرضیه همبستگی (H1):
همبستگی مثبتی بین میزان تمرینی که فرد انجام می دهد و سلامت کلی او وجود دارد.

مثالی از یک فرضیه علیت (H1):
افزایش مصرف نوشیدنی های شیرین منجر به افزایش وزن بدن در بین نوجوانان می شود.

ذکر این نکته ضروری است که فرضیه ها از طریق روش های تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها در معرض آزمون و اعتبار سنجی قرار می گیرند. هدف تحقیق تجربی گردآوری شواهدی است که فرضیه تحقیق را تایید یا در تضاد باشد. نتیجه تحقیق به محققان کمک می کند تا در مورد رابطه بین متغیرها نتیجه گیری کنند و به مجموعه دانش در یک زمینه خاص کمک می کند.

جهت مشاهده مقاله چگونه فرضیه پژوهش خود را بنویسیم کلیک کنید .

تفاوت فرضیه و نظریه چیست ؟

نظریه و قوانین عمدتا مشتمل بر قضایای کلی و عمومی هستند و به مورد خاصی تعلق ندارند و می توانند مصادیق زیادی داشته باشند. در حالی که فرضیه حالت کلی ندارد و مختص مساله تحقیق است که از قضایای کلی ناشی می شود ولی در یک قلمرو خاص شکل میگیرد .
گاهی اوقات از یک فرمول برای بیان فرضیه استفاده می شود، بدین شکل که:” اگر چنین و چنان رخ دهد چنین و چنان خواهد شد”

ویژگیهای یک فرضیه خوب:

فرضیه باید قدرت تبیین حقایق را داشته باشد.

فرضیه باید بتواند پاسخ مساله تحقیق را بدهد

فرضیه باید قابلیت حذف حقایق نامرتبط با مساله تحقیق را داشته باشد

فرضیه باید شفاف ،ساده،و قابل فهم باشد.

فرضیه باید قابلیت آزمون را داشته باشد.

فرضیه نباید با حقایق و قوانین مسلم و اصول علمی تایید شده مغایرت داشته باشد.

فرضیه نباید از واژه ها و مفاهیم ارزشی استفاده کند.

فرضیه باید به مطالعه و پژوهش جهت بدهد.

باید به صورت جمله خبری باشد.

فرضیه ها باید مختص مساله تحقیق باشند

باید بین فرضیه ها و سوالهای ویژه تناظر صوری و محتوایی وجود داشته باشد. منظور از تناظر صوری این است که به تعداد سوالهای فرعی، فرضیه تدوین شود. همچنین هر فرضیه در مقابل سوال مربوط به آن قرار گیرد و در واقع هر فرضیه در پاسخ به یکی از سوالات تنظیم شود.

جهت مشاهده تدوین فرضیه مسئله کلیک کنید .

تدوین یک فرضیه با توجه به ویژگی های زیر صورت می گیرد:

۱ – باید رابطه بین دو یا چند متغیر را پیش بینی کند.
۲ – باید روشن و بدون ابهام و به صورت یک جمله خبری بیان شود.
۳ – باید دارای استنتاج های ضمنی روشنی برای آزمون روابط بین متغیرها باشد.
۴ – باید آزمون پذیر باشد ، یعنی بتوان آن را بر پایه داده های گردآوری شده آزمود.

بعضی متغیرها یا رابطه ها در فرضیه ها هستند که شناخته شده اند اما برای تکمیل و نظام بخشیدن به توجیه ، موارد دیگری نیز وجود دارد که باید اختراع یا کشف شوند.

فرضیه ها می توانند از طریق ربط منطقی حقایق شناخته شده به حدس های هوشمندانه در مورد متغیرها یا رابطه های ناشناخته ، دانش ما را توسعه بخشند.
همچنین باید توجه داشت ذکر کلماتی نظیر « احتمالاً » در فرضیه لزومی ندارد .بعضی از پژوهشگران فکر می کنند چون فرضیه مبین حدس آنان می باشد، لذا ذکر چنین کلماتی در فرضیه ضرورت دارد.
بنابراین فرضیه بیانگر حدس های محقق می باشد، در واقع بیان شده است که هر کدام از فرضیات حالت حدس و گمان دارند ، لذا دیگر لزومی ندارد که در هر فرضیه واژههایی همانند « احتمالا» تکرار شود.

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

حالت های فرضیه تحقیق

بررسی میزان تفاوت اثر :
در این جا پژوهشگر به دنبال بررسی و مقایسه تفاوت اثر دو یا چند متغیر بر یک یا چند متغیر دیگر است.
مثال : « میزان فشار روانی بر پرستاران بخش های داخلی و جراحی تفاوت ندارد .»
و یا : « میانگین نمرات دانشجویانی که با روش « الف » آموزش داده می شوند از میانگین نمرات دانشجویانی که با روش « ب» آموزش می بیند بیشتر است ».
بررسی میزان رابطه همبستگی و جهت آن :
در این حالت محقق قصد دارد که صرفاً درجه و جهت همبستگی متغیرهای مورد مطالعه را کشف کند و نه رابطه علت و معلولی آنها را . مثال : « میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی با میزان اضطراب آنان ارتباط دارد. » هر چه مقدار آزمودنی ها ( حجم نمونه ) بیشتر باشد مقدار ضریب همبستگی کمتری برای معنی دار بودن همبستگی لازم است.
بررسی میزان رابطه علت و معلولی:
پزوهشگر در پی کشف و تعیین رابطه علت و معلولی دو یا چند متغیر است.
مثال : « هوش دانشجویان رشته علوم اجتماعی علت پیشرفت آنان است .» در این گونه تحقیقات که محقق در پی کشف رابطه علت و معلول است باید کلیه متغیرهای دیگر که بر متغیر وابسته تاثیر می گذارد ، تحت کنترل دقیق پژوهشگر قرار گیرد.

جهت مشاهده آزمایش فرضیه پژوهش کلیک کنید .

نحوه بیان فرضیه تحقیق

فرضیه تحقیق را می توان به دو صورت بیان نمود :
1. فرضیه گاهی فقط به صورت «بود»( تفاوت، رابطه و یا اثر ) عنوان می گردد بدین معنی که محقق مثلا بیان می کند که ارتباط تفاوت ، و یا اثر وجود دارد ولی چگونگی ارتباط ، تفاوت و یا اثر را بیان نمی نماید. به این نوع فرضیه ، ” فرضیه فاقد جهت ” می گویند که در این حالت آزمون آماری محقق دوطرفه یا دوسویه است.
مثال : « میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی با میزان اضطراب آنان ارتباط دارد».
2. محقق می تواند فرضیه تحقیق را به صورت جهت دار تنظیم و بیان کند . بدین معنی که در بیان فرض تحقیق چگونگی « بود » )تفاوت یا رابطه ) را ملحوظ دارد.برای مثال در فرضیه تحقیق مطرح می کند که این « بود » ( تفاوت یا رابطه ) کوچکتر است یا بزرگتر ، معکوس است یا مستقیم. در این حالت آزمون آماری محقق یک طرفه یا یک سویه است.
مثال : « میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی با میزان اضطراب آنان ارتباط معکوس ( یا مستقیم) ، دارد.» یک پژوهش می تواند بیش از یک فرضیه داشته باشد.

مطلب آموزشی بالا مربوط به فرضیه تحقیق است که در سایت یونی تحلیل آن را در اختیار شما پژوهشگر عزیز قرار داده ایم.

جهت مشاهده مطالب روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی کلیک کنید.

جهت مشاهده آزمایش فرضیه پژوهش کلیک کنید .

فرضیه تحقیق